Падчас наведвання мемарыяльнага комплексу «Хатынь» прэзідэнт больш за 2,5 гадзіны размаўляў з журналістамі

Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка 23 верасня азнаёміўся з будаўніцтвам музея ў дзяржаўным мемарыяльным комплексе “Хатынь” і паразмаўляў з журналістамі ў нефармальнай абстаноўцы.

“Вясной мы прынялі рашэнне, што “Хатынь” прывядзем у парадак. Дрэнна, што вы мне не прапанавалі раней гэта зрабіць. Але раз не прапанавалі, давядзецца штурмам браць. Але я бачу, што калі размеркавалі гэтыя аб’екты, то мы цалкам паспеем. Галоўнае, каб музей паспелі”, – сказаў Аляксандр Лукашэнка.

Кіраўнік дзяржавы азнаёміўся з ходам капітальнага рамонту мемарыяльнага комплекса. “Усё павінна быць надзейна, для людзей”, – падкрэсліў Прэзідэнт.

Асаблівую ўвагу ён звярнуў на прывядзенне ў парадак прылеглых тэрыторый і дарогі. “Праехаць можна, але трэба дашліфаваць”, – адзначыў беларускі лідэр.

Пры гэтым Аляксандр Лукашэнка даручыў садзейнічаць грамадзянам, якія хочуць унесці свой уклад ва акультурванне мемарыяльнага комплексу. Можа, сказаў ён, нехта захоча пасадзіць тут сваё дрэва ці хмызняк. “Трэба ачалавечваць гэту тэрыторыю, каб кожны быў датычны”, – перакананы Кіраўнік дзяржавы.

На яго думку, важна захаваць першародны від мемарыяльнага комплексу: можна, вядома, зрабіць еўрарамонт, але гэта будзе лішнім. На гэтым месцы была вёска, таму і зараз усё павінна быць проста і душэўна, падкрэсліў Прэзідэнт.

На тэрыторыі комплексу таксама аднаўляюць старажытную вясковую царкву. Яе ўзнаўляюць па захаваных апісаннях. Праўда, стаяць касцёл будзе ўжо ў іншым месцы. Там, дзе ён быў першапачаткова, знаходзяцца старадаўнія могілкі, і варушыць магілы палічылі няправільным.

Падчас другой чаргі будаўніцтва мяркуецца адрамантаваць мемарыялы “Могілкі вёсак” і “Дрэвы жыцця”, бетонныя агароджы пахаванняў, урны з зямлёй. Работы таксама запланаваны на 2022 год. Трэцяя чарга прадугледжвае рамонт падсветкі цэнтральнай дарожкі і гукавога афармлення мемарыяла.

На працы будзе выдаткавана 5,1 млн. рублёў. Крыніца фінансавання – абласны бюджэт і сродкі рэспубліканскага суботніка.

На тэрыторыі таксама будуецца музей “Кожныя трэцi”. Гэта будзе аднапавярховы будынак плошчай 1 тыс. кв. Прадугледжваецца, што экспазіцыя размесціцца ў шасці залах па кругавым руху.

Прэзідэнт усклаў кветкі да манумента “Непакораны чалавек” і Вечнага агню ля мемарыяла “Могілкі вёсак”. Тут зараз таксама ідзе рэканструкцыя. “Дзякуй вам. Дзякуй, што добрую справу робіце”, – выказаў удзячнасць працуючым тут будаўнікам Кіраўнік дзяржавы.

• 

• 

• 

Пасля ўскладання беларускі лідэр у нефармальнай абстаноўцы паразмаўляў з журналістамі. Зносіны доўжыліся каля 2,5 гадзін. Кіраўнік дзяржавы адказаў больш чым на дзясятак пытанняў.

Адказваючы на адно з пытанняў, Аляксандр Лукашэнка канстатаваў, што апаненты спрабуюць за нешта ўчапіцца і зараз у тым ліку спрабуюць перакінуць масток і развіваюць тэзіс аб тым, што і ў Беларусі магчыма мабілізацыя па аналогіі з Расіяй. “Не будзе ніякай мабілізацыі. Мы не збіраемся мабілізоўваць. Гэта хлусня”, – сказаў Аляксандр Лукашэнка.

Разам з тым Прэзідэнт падкрэсліў, што ў Беларусі будуць абавязкова рэагаваць на магчымыя пагрозы, спробы ўчынення актаў тэрарызму. Для гэтага на рэгулярнай аснове праводзяцца розныя вучэнні, у тым ліку з удзелам народнага апалчэння, каб людзі ведалі свае абавязкі і мелі неабходныя ваенныя навыкі.

Кіраўнік дзяржавы яшчэ раз звярнуў увагу, што ў свеце развязана і ідзе інфармацыйная вайна, праводзяцца інфармацыйна-псіхалагічныя аперацыі. І ў гэтай сітуацыі ні ў якім разе нельга чакаць, трэба адказваць, упэўнены беларускі лідэр. “У гэтым плане нам трэба… Мы ж беларусы. Калі нешта здарылася, з-за вугла паглядзім, каб не пакрыўдзіць кагосьці. Гэта добрая якасць, але не для сучаснасці, – адзначыў Аляксандр Лукашэнка. – Калі пачынаюць мачыць, трэба адказваць”.

“Мы будзем удасканальвацца (у плане інфармацыйнай палітыкі. – Заўв.). Трэба ўставаць і абараняць свой дом”, – дадаў ён.

Аднак у гэтай барацьбе ні ў якім разе нельга выкарыстоўваць фейкі, падкрэсліў Кіраўнік дзяржавы. Бо рана ці позна ісціна будзе высветлена. “На экране не павінна быць адкрытай хлусні. У аснове павінны ляжаць праўда і факты. Першапачаткова павінна быць праўда”, – зрабіў акцэнт Прэзідэнт.

Пры гэтым Кіраўнік дзяржавы лічыць памылковым меркаванне, што супрацьстаянне ў інфармацыйным полі поўнасцю перайшло ў інтэрнет-прастору. “Не трэба думаць, што ўсё цяпер вырашаецца ў інтэрнеце, але не выкарыстоўваць яго недарэчна”, – заявіў Аляксандр Лукашэнка. Паводле яго слоў, тэлебачанне таксама адыгрывае важную ролю і запатрабавана ў беларускім грамадстве. Прэзідэнт прызнаўся, што і сам рэгулярна глядзіць тэлевізійныя каналы. Разам з тым, упэўнены ён, трэба ўдасканальвацца і мадэрнізавацца, у тым ліку выкарыстоўваць новыя каналы сувязі і інфармавання грамадства, напрыклад, Telegram. Наконт гэтага Кіраўнік дзяржавы чакае прапаноў і ініцыятыў ад журналісцкай і экспертнай супольнасці.

Гаворачы аб удзеле ў саміце ў Самаркандзе, Аляксандр Лукашэнка заявіў, што Беларусь разлічвае атрымаць членства ў ШАС ужо праз год.

Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што калі раней ШАС была рэгіянальнай арганізацыяй, то цяпер ператвараецца ў глабальную структуру. Далучыцца да ШАС ужо хочуць краіны з іншых рэгіёнаў, і гэта дастаткова багатыя дзяржавы. Так, Егіпет і Катар сталі партнёрамі па дыялогу. Такі ж статус будзе і ў Бахрэйна, Мальдываў, Кувейта, ААЭ і М’янмы. Аб намеры ўступіць у ШАС заявіла і Турцыя.

“Дзяржавы пайшлі сюды, і наша шчасце, што мы раней за ўсіх іх у свой час пачалі прыглядацца да ШАС, – адзначыў Прэзідэнт. -Думаю, што мы не памыліліся, што зрабілі крок у гэтым напрамку. Гэта толькі плюс”.

У час размовы з журналістамі Аляксандр Лукашэнка заявіў, што на сустрэчы са Старшынёй Кітайскай Народнай Рэспублікі Сі Цзіньпінам у Самаркандзе ў рамках саміту ШАС былі вырашаны пытанні на мільярды долараў.

Кіраўнік дзяржавы нагадаў, што пытанне аб вытворчасці беларускіх рэактыўных сістэм залпавага агню, якія ў далейшым атрымалі назву “Паланэз”, упершыню было закранута на такім жа саміце. У далейшым Кітай падтрымаў Беларусь у гэтым пытанні. “Цяпер мы ўжо ўсё робім”, – канстатаваў Аляксандр Лукашэнка.

Прэзідэнт адзначыў, што на саміце ШАС правёў сустрэчы з многімі кіраўнікамі дзяржаў: з кім гэта былі афіцыйныя перагаворы, нейкія сустрэчы не трапілі ў аб’ектывы тэлекамер. “Я і з Азербайджанам абмеркаваў пытанні, і з туркамі – Рэджэпам Эрдаганам, – сказаў ён. – Калі ты ў гэтым бурным катле знаходзішся, ты адчуваеш нерв планеты ўсёй. Гэта ж для Прэзідэнта вельмі важна. Мне ж трэба ўбудоўваць Беларусь у гэтую сістэму сусветных адносін”.

На сустрэчы з журналістамі Аляксандр Лукашэнка расказаў падрабязнасці аб тым, як выбудоўваюцца адносіны з Кітаем. Кіраўнік дзяржавы падкрэсліў, што ў адносінах паміж краінамі няма нейкага дзялення па прынцыпу “старэйшы і малодшы”. “Настолькі акуратныя, настолькі карэктныя. Кітайцы ў гэтых адносінах малайцы”, – адзначыў беларускі лідэр.

Ён расказаў, што на сустрэчы з Сі Цзіньпінам у тым ліку абмяркоўвалася магчымасць новай сустрэчы праз некаторы час, каб пракантраляваць, як рэалізуюцца даручэнні і дамоўленасці, дасягнутыя ў Самаркандзе на палях саміта ШАС.

Кіраўнік дзяржавы падкрэсліў, што не баіцца “экспансіі” Кітая, як аб гэтым часам пішуць або гавораць: “Дай бог!” Я іх даўно прашу: экспансуйцеся сюды. Кажу: прыходзьце, супрацоўнічайце! І яны ідуць да нас”.

Аляксандр Лукашэнка звярнуў увагу, што Беларусь і Кітай ужо далёка рушылі наперад у развіцці супрацоўніцтва, у тым ліку ў высокатэхналагічных галінах, ракетнай вытворчасці. Адзін са свежых прыкладаў – стварэнне Беларускай нацыянальнай біятэхналагічнай карпарацыі, дзе Кітай падзяліўся самымі высокімі і ўнікальнымі тэхналогіямі.

Гаворачы аб сітуацыі ў суседняй Польшчы, Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што пакуль гэта краіна ў меншай ступені пакутуе ў выніку санкцыйнага супрацьстаяння Еўрасаюза з Расіяй і Беларуссю, больш за тое, ім аказваюць падтрымку ЗША. Аднак польскае кіраўніцтва часам само абвастрае адносіны з некаторымі краінамі. Апошні прыклад – патрабаванне рэпарацый ад Германіі.

“Гэта можна зразумець у сувязі з тым, што яны напярэдадні грандыёзнага шухера – у іх выбары. І яны гэтую чару, як мы ў 2020 годзе з іх падачы, вып’юць да дна. Але толькі не з нашай падачы, мы іх не будзем чапаць, а народ з іх спытае. Таму палітыка зьменіцца. Гэта чужая польскаму народу палітыка, якую праводзіць цяперашняе кіраўніцтва Польшчы, – перакананы Прэзідэнт. – Яны адпрэчаны гэтую палітыку. Але калі палякі ўвогуле ачумеюць і недзе вайнушку развяжуць – гэта канец краіне. Але, думаю, да гэтага не дойдзе, бо польскі народ не дазволіць”.

У час размовы з журналістамі Аляксандр Лукашэнка таксама адказаў на пытанне аб амністыі і памілаванні.

“Я ніколі не гандлююся людзьмі. Можа, таму што я чалавек вясковы, не ў Менску вырас у сучасны час. Я бачыў, што такое галеча, і бачыў сапраўднае сяброўства, узаемадапамога. І біліся мы – палена на плячо або аглоблю – і адзін з адным. Але і потым дапамагалі адзін аднаму. Таму вось гэтае асабістае з майго дзяцінства душыць нада мной. Я заўсёды гатовы кідацца ў агонь і полымя, каб абараніць чалавека. Таму ніякага гандлю тут няма і быць ня можа. Вы з гэтага павінны рабіць адну выснову: калі яны будуць ва ўладзе, яны будуць дакладна так рабіць, як яны кажуць. Вось дакладна так будзе”, – заявіў Кіраўнік дзяржавы.

Ён падкрэсліў, што ніколі так не рабіў і не збіраецца. “Сведчаннем таму з’яўляецца вось гэтая жанчына-палячка – Барыс. Здавалася б, вораг для Беларусі. Патрапіла туды. І хто ёй дапамог? Ніхто ёй не памагаў. Ніхто не кінуўся яе бараніць і іншае. Ну, мама яе (ужо, мусіць, ва ўзросце чалавек) піша мне ліст: “Я хутка памру”. Хутчэй за ўсё, прыхільніца наша – маці. Я думаю: “Ну, слухай, Барыс такая-сякая. Ну добра, будзе яна сядзець, ну і што? Старая прыйшла, вось яна просіць”. Я… Нават гэта было асабістае рашэньне. Там усе былі супраць. “Ай, што…” Я кажу: “Ну і што, краіну пераверне? Не. Трэба адпусьціць. Маці прыехала, кажу: “Аддайце яе маці”. Па законе, усё як належыць. Маці прыехала, забрала. Да гэтага часу ўдзячная”, – распавёў беларускі лідэр.

Таму, упэўнены Кіраўнік дзяржавы, нельга быць “дубаватымі”: “Вось мы ўсталі ў позу і ўсё, і нікога больш не бачым”. “Бо ж былі людзі, якія сапраўды аблудныя былі. Розныя. Гэта ж людзі. А што тычыцца тых, пра якіх вы сказалі, злачынцаў і іншых, я не буду гандлявацца, нават калі за гэтым будзе нейкая выгада для краіны. Бо я ведаю, што… А як я вам буду глядзець у вочы? Калі я проста выпушчу, бо мяне папрасілі. Ды не! Гэтага ніколі ня будзе. Яны павінны за гэта адказваць, бо, калі будзе папушчальніцтва, гэта паўторыцца зноў. Але там, дзе можна пайсці на кампраміс нейкі, там трэба ісці. Гэта ж нашае грамадства”, – звярнуў увагу беларускі лідэр.

Адказваючы на ўдакладняючае пытанне, ці шмат было зваротаў з просьбай аб памілаванні, Прэзідэнт сказаў: “Ды хапае. Гэта ж пастаянны працэс. І не толькі ачмурэлыя гэтыя. Не, там розныя людзі знаходзяцца. Камісія ёсць пры Прэзідэнце, якая займаецца пытаннямі памілавання. І ўвесь час, як прымем у грамадзянства, так і ідуць пытанні аб памілаванні. Гэта памілаванне. Не амністыя”.

Што датычыцца амністыі, Кіраўнік дзяржавы нагадаў, што, як правіла, яна прымяркоўваецца да розных значных падзей і дат. “Камусьці скароцім (тэрмін. – Заўв.), кагосьці выпусцім. Выйдуць там адзінкі. Каму скароцім: не 6 гадоў – 5 там, 4, 3 гады і гэтак далей. Гэта не значыць, што амністыя – гэта ўсё выйшлі на волю. Не. Камусьці змякчылі пакаранне”, – растлумачыў Прэзідэнт.

Аляксандр Лукашэнка звярнуў увагу, што цяпер у Беларусі ў таварыстве “каша вялікая”. “Так, ёсць працэнтаў 75 – гэта людзі, якія прыхільнікі нашы і якія шмат што зразумелі. Але 25% – гэта нямала. Гэта два з лішнім мільёны чалавек. А 10%, каля мільёна, яны заўсёды былі нашымі супернікамі. Яны проста ворагамі некаторыя сталі пасьля гэтага. Вось гэтых мы мусім бачыць. З гэтымі павінны працаваць – праслойкай. Але і сваіх не губляць. Тут павінен быць вельмі тонкі падыход”, – сказаў Прэзідэнт.

“Вы не хвалюйцеся: я ўсё гэта ацэньваю, у кучу складаю, дзялю, не дзялю, іду на кампраміс ці не іду. Але той, хто павінен сядзець, той будзе сядзець. Я ўсё ж такі інфармацыяй валодаю большай. І за грошы ці проста так я лёсамі людзей не гандлюю. Я да гэтага не прывучаны. Ніколі чужога не бяры і не крыўдзі чалавека. Справядлівасць, справядлівасць, наколькі гэта магчыма, і яшчэ раз справядлівасць”, – падкрэсліў Прэзідэнт.

Размаўляючы з прадстаўнікамі СМІ, Прэзідэнт расказаў аб небывалым ураджаі і запэўніў, што краіна не толькі забяспечвае сябе харчаваннем, але і актыўна пастаўляе на экспарт.

“Небывалы ўраджай. Ніколі такога не было. Паварушыліся – і ёсць вынік. І мы атрымалі добры ўраджай”, – сказаў беларускі лідэр. Але па асобных культурах яшчэ актыўна вядзецца або завяршаецца ўборка.

Як дакладваюць Аляксандру Лукашэнку, агульны ўраджай збожжавых з улікам кукурузы і рапсу складзе каля 11,2 млн.т. Але Кіраўнік дзяржавы арыентуе, каб у гэтым плане не гналіся за нейкімі лічбамі і паказухай. Магчыма, больш аптымальна будзе нарыхтаваць кукурузу не на зерне, а на сілас, забяспечыўшы жывёлагадоўлю дадатковым аб’ёмам кармоў.

Галоўнае цяпер, падкрэсліў ён, максімальна закласці вырашчаную прадукцыю на склады, каб можна было забяспечыць патрэбнасці гандлю і экспарту ў міжсезонне.

Адказваючы на пытанне аб патрыятычным выхаванні, Аляксандр Лукашэнка заклікаў берагчы сваё, прывіваць, пачынаючы з дзіцячага ўзросту, любоў да сваёй краіны і Радзімы.

“Сёння мы з вамі тут знаходзімся і гэта робім. Нам што, трэба было ўкладваць немалыя грошы, каб гэта ўсё неяк падняць на больш высокі ўзровень (гаворка пра рэканструкцыю мемарыяльнага комплексу. – Заўвага.)? Але мы ж бачым, што гэта ўсё разбураецца. І трэба яго давесці да ладу. А ў імя чаго? У імя таго, каб мы сваіх дзяцей і ўнукаў сюды прыводзілі. І каб яны, ведаючы вось гэтае гістарычнае развіццё нашай краіны, ведалі, колькі за гэта жыццяў паклалі, нявінных людзей колькі загінула. Каб яны гэта шанавалі і бераглі ў сваёй памяці, пераносілі гэта на краіну”, – сказаў беларускі лідэр.

Аляксандр Лукашэнка канстатаваў, што часткова гэту работу ў свой час упусцілі, думаючы, што ўсё прыйдзе само сабой. У сувязі з гэтым Кіраўнік дзяржавы падкрэсліў важнасць правільнай адукацыі дзяцей, пачынаючы з ранняга ўзросту. Ён нагадаў, у прыватнасці, аб праблемах, узнятых на прыкладзе невялікай прыватнай школы Мінска, аб чым Кіраўнік дзяржавы згадваў на нядаўняй сустрэчы з Дзяржаўным сакратаром Савета бяспекі Аляксандрам Вольфавічам. Тады Прэзідэнт даручыў вычысціць усё ў сістэме адукацыі.

“Лепш выдаткі панесці зараз на адукацыі гэтых дадатковых (школьнікаў. – Заўв.), якія недзе па прыватных школах боўтаюцца, чым мы потым будзем іх перавыхоўваць. Таму вось адтуль гэта ўсё ідзе – ад дзіцячага садка, ад школы. І вось на такіх прыкладах трэба паказваць. Колькі тут дзяцей загінулі! (у Хатыні. – Заўв.) Яны ў чым вінаватыя?! Яны таксама хацелі жыць. А яны згарэлі. За што? Таму трэба сваё берагчы, каб не быць спаленымі ў гэтых адрынах. Таму трэба гэта захоўваць, а не скідаць помнікі, як гэта робяць ачмурэлыя ў нашых суседзяў”, – падкрэсліў беларускі лідэр.

Аляксандр Лукашэнка, у прыватнасці, нагадаў, што пры вызваленні той жа Польшчы паклалі некалькі соцень тысяч савецкіх салдат, сярод якіх шмат было і беларусаў, а цяпер улады ў гэтай краіне топчуць памяць аб іх.